1. Inleiding
Als reactie op het 'Herindelingsontwerp Regio Eindhoven-Helmond'
wil ik onderstaand graag een aantal opmerkingen maken. Mijn visie
is gebaseerd op mijn levenslang wonen, studeren en werken in de regio
Zuidoost-Brabant.
2. Het verleden
- Het gebied van Zuidoost-Brabant heeft zich de afgelopen eeuw op
relatief eenvoudige wijze ontwikkeld. De textielstad Helmond en
de sigarenstad Eindhoven kregen er ruim honderd jaar geleden de
Philipsfabrieken bij; later gevolgd door DAF en andere prominente
fabrikanten. Oorspronkelijk was in de regio slechts wat lokale industrie
gevestigd, het grootste deel was agrarisch gebied, met enkele bossen
als eilandjes daartussenin.
- De onstuimige groei van de industrie na de 2e wereldoorlog leidde
tot een explosieve groei van de bevolking. De vestiging van de Technische
Hogeschool Eindhoven in 1956 gaf uitdrukking aan het belang van
een regionale ontwikkeling op hoog niveau.
- Er ontstonden talrijke nieuwe bedrijven, vooral als toeleveranciers
van met name de elektrotechnische en werktuigbouwkundige bedrijfstak.
Het geheel leidde tot een aantal sterke nieuwe industrieën en takken
van zakelijke dienstverlening.
- In de jaren negentig toonde de kracht van de regio zich in een
alliantie van kennisinstellingen, overheid en bedrijfsleven, gebundeld
in het Europese Stimulus-programma.
- Ook de samenwerking zowel tussen de gemeenten onderling als met
de regionale en provinciale overheid liep gesmeerd. De rijksoverheid
keek op afstand toe en zag dat het goed was.
3. Kenmerken regio
Zuidoost-Brabant
- Kenmerkend voor de ontwikkelingen in Zuidoost-Brabant in de tweede
helft van de vorige eeuw was het groot zelforganiserend vermogen
van de regio, aangevoerd door Philips (en de daaraan gelieerde fabrikantenkring)
en de besturen van de gemeenten Eindhoven en Helmond.
- De regio Zuidoost-Brabant heeft zich ontwikkeld
tot de brainport van Nederland en behoort
tot de drie meest technologische en kennisintensieve regio's van
Europa.
- De research- en development activiteiten in Nederland vinden voor
50% in de regio Zuidoost-Brabant plaats.
- De bestuurlijke krachten zijn gebundeld in het Samenwerkingsorgaan
Regio Eindhoven (SRE).
- Er is een krachtig economisch samenwerkingsverband in de vorm
van de N.V. REDE (Regionaal Economische Dienst Eindhoven).
- De Kamer van Koophandel Oost-Brabant is een organisatie die uitstekend
werk verricht op het gebied van bedrijvigheid voor de gehele regio
Oost-Brabant.
- De Onderwijsinstellingen (TU/e, Fontys, ROC) zijn sterk regionaal/provinciaal
gericht en bestrijken een groot gedeelte van Zuid Nederland.
- De regio als geheel hecht vitale waarde aan de 'quality of life'.
Zuidoost-Brabant is een regio waar het goed is om te leven, te wonen,
te studeren en te werken.
4. Naar de toekomst
Kijkend naar de toekomst valt een aantal ontwikkelingen
waar te nemen.
- De kracht van de regio zal de komende 5 jaren verder verschuiven
van elektrotechniek en werktuigbouwkunde naar mechatronica, automotive,
biomedische technologie, nieuwe materialen (met name polymeren),
embedded systems en informatie- en communicatietechnologie (ict).
Verder zijn in de regio sterke bouwkundige en bedrijfskundige kwaliteiten
aanwezig.
- De komende 10 jaar is een verdere verschuiving te verwachten in
de richting van life science, nanotechnologie en bioinformatica.
- De activiteiten van de industrie en zakelijke dienstverlening
worden uitgebreid van 'maken' naar 'ontwerpen'. De nieuwe kerncompetentie
van de regio zal over 10 jaar liggen op het gebied van het ontwerpen
en produceren van 'intelligente producten'.
- Maatschappelijk zal de regio zich richten op een humane en duurzame
ontwikkeling van een multiculturele samenleving.
Samengevat: Zuidoost-Brabant
zal zich in de nabije toekomst gaan profileren als een Regio waar
Technologie voor Mensen tot Leven komt.
5. Uitdagingen
De uitdagingen voor de regio zitten in nadere uitwerking en uitbouw
van de bestaande onderlinge samenwerking. Daartoe dienen uiteenlopende
krachten gebundeld te worden tot strategische allianties tussen kennisinstellingen,
overheid en bedrijfsleven. De regio Zuidoost-Brabant is voor deze
ontwikkeling qua mentaliteit gereed maar qua groeipotentie te klein.
Verdere samenwerking is nodig met de andere regio's in de provincie
Noord-Brabant, Limburg en Noord België. Deze euregio dient zich bestuurlijk
tot taak te stellen een aanzienlijke verbetering en uitbreiding van
de infrastructurele voorzieningen tot stand te brengen (wegen, spoorwegen,
vaarwegen en voorzieningen voor datacommunicatie over de kabel en
mobiel). Met ict kan veel, maar juist in de zuidelijke provincies
blijft face-to-face contact van onschatbare waarde. Mobiliteit en
Communicatie wordt bestuurlijk gezien dus 'topic-number-one'.
6. En dan nu de herindeling
In de afgelopen 25 jaar dat ik vanuit de Technische Universiteit
Eindhoven de bestuurlijke activiteiten in Zuidoost-Brabant heb mogen
waarnemen, is het vraagstuk van een gemeentelijke herindeling nimmer
een serieus punt van bespreking geweest. Waar dat wel speelde is in
onderling overleg tot bevredigende oplossingen gekomen. Een enkele
gemeentebestuurder maakte zich om politieke reden wel eens druk om
dit onderwerp, maar zelden zijn argumenten vanuit herindelings-optiek
serieuze belemmeringen geweest voor verdere ontwikkelingen. Integendeel,
juist door erkenning van elkaars aanvullende krachten is in de jaren
negentig een energie vrijgemaakt die de regio voorop heeft geplaatst
in technologie. Het huidige voorstel van minister de Vries sluit in
het geheel niet aan bij de leefwereld van de burgers noch bij de behoeften
van bedrijven en instellingen in de regio. Het voorstel maakt daardoor
de landelijke politiek ongeloofwaardig. Om die reden dring ik bij
de minister aan het herindelingsontwerp terug te nemen.
7. Het alternatief
Het feit dat het onderwerp 'gemeentelijke herindeling Zuidoost-Brabant'
in het regeerakkoord is opgenomen is 'an sich' misschien een goede
reden om met een ontwerp te komen. Echter, in plaats van puur politieke
argumenten (verdeel-en-heers strategie) dienen naar mijn mening toch
vooral inhoudelijke aspecten in de oordeelsvorming van doorslaggevende
betekenis te zijn. Ik wens het parlement in Den Haag toe te vertrouwen
op het groot zelforganiserend vermogen van de regio Zuidoost-Brabant.
Waar we Haagse hulp nodig hebben is bij de infrastructurele verbindingen
en voorzieningen, niet alleen binnen de regio maar ook richting Limburg
en België.
8. Tot slot
Bovenstaande zienswijze vindt zijn verankering in de wetenschap van
chaos en complexiteit. Steeds vaker zijn wetenschappers in staat het
ultrakleine en het supergrote te doorgronden.. Als metafoor voor deze
ontdekkingen is de 'fractal' in gebruik, een van origine wiskundig
object, dat ook op vele plekken in de natuur en cultuur waarneembaar
is. Daarbij komen patronen van interactie in beeld, die van vitale
betekenis blijken te zijn voor het besturen van mensen, organisaties
en samenlevingen. Ik adviseer de politieke gremia meer van deze 'natuurlijke'
wijze van besturen gebruik te gaan maken.
9. Verdere informatie
Voor verdere informatie verwijs ik naar mijn homepage:
www.fractal.org
Jules J.C.M. Ruis
Wagenaarlaan 2
5691 GP Son
tel. 0499 47 10 55
e-mail: Jules.Ruis@fractal.org
