Een nier kweken
in het laboratorium
HELMOND - 16 mei 2006
Popmuziek schalt uit de radio
en aan de muren hangen posters van Grad Damen en André Hazes.
Op het eerste gezicht niet direct een omgeving voor wetenschappelijk
onderzoek. Toch ziet het laboratorium waar Patricia Dankers vier jaar
aan haar promotieonderzoek werkte er zo uit. Vandaag verdedigt de
27-jarige Helmondse haar proefschrift over supramoleculaire biomaterialen.
Patricia Dankers heeft op het St.-Willibrord Gymnasium
in Deurne gezeten en studeerde daarna scheikunde in Nijmegen. Ze deed
tijdens haar afstuderen een bijvakstage aan de TU/e. „De TU
begon zich toen net te concentreren op biomedische technieken. Professor
Bert Meijer was een groep in die richting aan het opzetten en ik ben
daar na mijn afstuderen als een van de eerste promovendi bij betrokken
geraakt“, vertelt Dankers.
Haar promotieonderzoek over supramoleculaire biomaterialen
is actueel. In april werd bekend dat Amerikaanse wetenschappers erin
geslaagd zijn om buiten het lichaam een urineblaas te kweken met cellen
van patiënten. Inmiddels leven zeven kinderen al twee tot vijf
jaar met zo’n buiten het lichaam gekweekte blaas van lichaamseigen
cellen. Dankers’ onderzoek hangt daarmee samen.
„Het kweken van een blaas is relatief eenvoudig,
omdat de blaas geen ingewikkeld orgaan is, maar het is wel uniek dat
er nu echt mensen leven met zo’n orgaan van lichaamseigen cellen“,
legt Dankers uit. Het kweken van bijvoorbeeld een hartklep is veel
lastiger: „Die bestaat uit verschillende elementen, met verschillende
eigenschappen, het is de kunst om die verschillende eigenschappen
uit de cellen te krijgen.“
Dankers’ onderzoek moet het mogelijk maken om
de cellen te stimuleren die bijzondere eigenschappen aan te nemen.
Het buiten het lichaam opkweken van weefsel gebeurt op een soort plastic
mal, het dragermateriaal. Dankers heeft het dragermateriaal zo verbeterd,
dat het nu veel simpeler is om er onder andere medicijnen en groeifactoren
aan toe te voegen. De medicijnen en groeifactoren stimuleren de cellen
bepaalde eigenschappen aan te nemen. Daardoor kunnen op termijn ook
andere, meer complexe organen buiten het lichaam gekweekt worden.
„Het plastic dragermateriaal bestaat uit moleculen
die als een ketting aan elkaar vastzitten. Ik heb ze uit elkaar gehaald.
De ketting zit bij mij vast door een soort plakkertjes, handjes eigenlijk,
die elkaar vastpakken. De binding tussen de moleculen is dus minder
sterk, waardoor het makkelijker is er bijvoorbeeld groeifactoren aan
te binden.“
Afstoting
Eén van de grote voordelen van uit lichaamseigen
cellen gekweekte organen is dat na implantatie in de patiënt
het risico op afstoting door het lichaam veel kleiner is. Bovendien
zijn patiënten dankzij deze techniek minder afhankelijk van donoren.
In haar nieuwe baan gaat Dankers zelf aan de slag met
het kweken van organen. Aan de Rijksuniversiteit Groningen gaat ze
samen met de Nierstichting en het Eindhovense bedrijf SupraPolix,
dat vergelijkbare materialen inmiddels in productie heeft genomen,
proberen om een nier te kweken uit lichaamseigen cellen. „Het
zal zeker nog een generatie duren voor de techniek echt op grote schaal
toegepast kan worden, maar ooit zal het mogelijk zijn“, aldus
Dankers.
Dankers kijkt er naar uit om in Groningen aan de slag
te gaan. „Het is heel fijn, dat we nu echt iets gaan doen met
het materiaal dat we hier hebben ontwikkeld.“ Maar tegelijkertijd
vindt ze het jammer dat ze Brabant in ieder geval voor twee jaar,
want zo lang loopt haar contract, moet gaan verlaten. Dankers speelt
namelijk klarinet in het Helmonds Muziek Corps en bij Hofkapel De
Klinkers. Voor de Klinkers zal ze trouw elke zondag naar Helmond blijven
komen om te repeteren, maar met het HMC moet ze stoppen. „Het
eerste wat ik gedaan heb, toen ik wist dat ik in Groningen zou gaan
werken, is een nieuw orkest zoeken. Klarinet spelen is samen met chemie
gewoon het mooiste wat er is.“
Vandaag verdedigt ze haar proefschrift voor een commissie
van acht hoogleraren en docenten. „Ik ben best zenuwachtig,
je weet niet wat ze je gaan vragen.“ Als ze haar proefschrift
met succes heeft verdedigd, mag ze zichzelf doctor in de natuurwetenschappen
noemen.
--------------------------------------------------------------------------------
Uit het Eindhovens Dagblad
van dinsdag 16 mei 2006.
http://www.eindhovensdagblad.nl/helmondstad/article342718.ece
